Siatkówka wydaje się sportem stosunkowo prostym taktycznie, zwłaszcza w porównaniu do piłki nożnej czy koszykówki. Jest wyjątkowo dynamiczna, a w trakcie gry nie ma zbyt dużo czasu na myślenie. Liczy się szybkość reakcji i umiejętności, jednak ci, którzy oglądają siatkówkę na co dzień doskonale wiedzą, że i taktyka ma w niej ogromne znaczenie.
Waga serwisu w siatkówce
O ile w czasie rozgrywania akcji niewiele można już zmienić taktycznie poza przygotowaniem akcji pod uderzenie w konkretnego przeciwnika, to sama zagrywka, podobnie jak serwis w tenisie, ma ogromne znaczenie i może ustawić całą rywalizację o punkt. O ile tenisista, zwłaszcza w grze singlowej, nie musi się z nikim komunikować, siatkarz już tak, ponieważ zespół chcąc zaskoczyć przeciwnika zagrywką nie może doprowadzić do tego, że i koledzy z drużyny będą zaskoczeni.
Niezbędne było przygotowanie sposobu komunikacji, której na tak małej przestrzeni nie zauważy przeciwnik, a zauważą wszyscy partnerzy z drużyny. Nie ma możliwości dyskusji zawodników między sobą po każdej z akcji, wymyślono więc inny sposób na wzajemną wymianę informacji przed każdym serwisem.
Komunikacja w siatkówce za pomocą palców
Aby komunikacja była prosta i szybka, każdy zespół ma wybranych kilka wariantów przypisanych do liczby pokazywanych palców, czyli po prostu do liczb. Co prawda znaki są pokazywane za plecami, zazwyczaj nieco powyżej pośladków, ale żeby wykluczyć możliwość rozszyfrowania ich przez przeciwników, na wszelki wypadek zmienia się czasami ich kolejność, żeby nikt w danym meczu nie wiedział, co mogą oznaczać.
Kto informuje o taktyce na najbliższą akcję?
Zawodnikiem, który zazwyczaj informuje resztę drużyny, co ma być grane, aby zneutralizować zachowanie przeciwników, jest rozgrywający. Serwujący nie ma więc pełnej swobody zagrywki i też musi na te znaki reagować.
Dlaczego rozgrywający w siatkówce pokazuje wariant granej akcji?
Powody, dla których właśnie rozgrywający (a nie np. serwujący) decyduje o zagraniu są dość oczywiste. Po pierwsze serwujący się zmieniają na zasadzie rotacji, warto więc mieć jedną osobę, która będzie się specjalizowała w danej dziedzinie. Po drugie zawodnik pokazujący wariant zagrywanej akcji musi stać w takim miejscu boiska, by możliwie jak najwięcej osób w drużynie widziało jego dłonie za plecami. Po trzecie wreszcie rozgrywający stoi bliżej siatki np. od serwującego i może się w pełni skupić na ustawieniu rywali, co jest kluczowe dla danej akcji. Widzi, kto jest przygotowany do bloku pod skosem i w którym miejscu boiska jest największy nacisk na asekurację.
Wbrew pozorom informacja pokazująca kolegom z drużyny, jaki mają grać wariant, dotyczy przede wszystkim akcji obronnej, która za chwilę nastąpi, a nie zdobycia punktu zaraz po serwisie. W siatkówce dużo częściej punkt zdobywa strona odbierająca serwis, niż serwująca, dlatego kluczowe w każdej akcji jest obronienie pierwszej piłki, którą będzie atakowała drużyna przyjmująca serwis.
Co oznaczają znaki pokazywane za plecami w siatkówce?
Podobne znaki są również wykorzystywane w siatkówce plażowej. Tam kilka sygnałów jest bardzo uniwersalnych:
- dłoń z rozsuniętymi palcami oznacza, że przeciwnik nie wie, jak będzie zagrywana piłka lub że będzie ją odbierał blokujący;
- jeden palec oznacza, że przeciwnik przygotowuje się na blok po linii prostej, dwa, że po skosie;
- pięść sugeruje, że blokujący nie będzie próbował blokować następnej piłki;
- lewa ręka oznacza wskazywanie tego, co zrobi zawodnik po prawej stronie, prawa, zawodnika z lewej strony.
W wielu sportach indywidualnych taktyka ma ogromne znaczenie, np. w boksie czy biegach. W sportach zespołowych znaczenie ma zawsze, ponieważ wiąże się z komunikacją z kolegami z drużyny i z odczytywaniem zamiarów zawodników. Żaden sportowiec nie trafi do czołowego zespołu, jeśli nie ma bardzo wysokich umiejętności, ale też żaden zespół nie wygra meczu z dobrym rywalem bez taktyki ustawionej pod przeciwnika i wspólnej świadomości wszystkich w zespole, co i w którym momencie ma zostać zagrane.